فصل اول: کلیات
معنا شناسی اصطلاح اهل بیت علیهم السلام
الف) حدیث ثقلین: «کتاب الله و عترتی اهل بیتی »
ب) حدیث سفینه: «مثل اهل بیتی کمثل سفینة نوح»
ج) داستان مباهله و کساء: «اللهم هولاء اهل بیتی»
د) حدیث نجوم: «اهل بیت امان لامتی»
و) حدیث صلوات: «اللهم صل علی محمد»
معیار: آیات قرآن، روایات شأن نزول، احادیث معصومین
دسته بندی کلی:
فهم قرآن برای هر کس مفهوم عربی یا مقدمات تفسیر را بر اساس شیوه محاوره عقلایی بداند.
2. اهل بیت در سطح بطون آیات
مثال: عبدالله بن سنان از امام صادق علیه السلام معنای «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ» را پرسید: امام فرمود: «گرفتن شارب، کوتاه کردن ناخن و همانند آنها». او با تعجب پرسید: ذریح محاربی از شما نقل میکند: «لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ» لقای امام است! امام فرمود: «صَدَقَ ذَرِیحٌ وَ صَدَقْتَ إِنَّ لِلْقُرْآنِ ظَاهِراً وَ بَاطِناً وَ مَنْ یَحْتَمِلُ مَا یَحْتَمِلُ ذَرِیح» ذریح راست میگوید، تو نیز راست میگویی؛ همانا برای قرآن ظاهری و باطنی است؛ چه کسی میتواند آنچه را ذریح (از معانی بطنی قرآن) متحمل میشود، تحمل کند.
دسته بندی ظواهر آیات
الف) جایگاه اهل بیت: بیان فضائل اهل بیت به طور عام یا خاص امام علی (با شأن نزول،مانند: «سوره انسان» یا بدون شأن نزول:
«اصطفای اهل بیت در آل ابراهیم: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمین»)
ب) حقوق اهل بیت
امام رضا علیهالسلام: «خداوند اهل بیت را در کنار خود و رسولش قرار داد و آنچه برای خود پسندید، برای آنان نیز پسندید».
فیء: «ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى» حشر/7
3. حق وراثت کتاب: «ثُمَ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا... »
4. حق مرجعیت علمی: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُون» صلاحیت تام علمی اهل بیت و رفع شبهات
5. حق ولایت: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون»
5. حق ولایت
سایر آیات که به آنها نپرداختهایم: «وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هاد» رعد/7. « کُونُوا مَعَ الصَّادِقین» توبه/119
استدلال علامه حلی بر امامت امام علی علیهالسلام:
امامیه چون فضائل و کمالات امام علی را که مخالف و موافق هر دو نقل کردهاند، بیش از حد احصا کردند و مطاعن فراوان در کتابهای اهل تسنن برای دیگران دیدند، قول امام علی را پسندیدند و وی را برای خود امام قرار دادند... ما در اینجا تنها به اندکی از ذکر فضائل امام علی و مطاعن دیگران بسند خواهیم کرد تا حجتی برای انان در روز جزا باشد. «منهاج الکرامة، ص 84ـ111» (قبح تقدم مفضول بر فاضل)
تأویل= بطن قرآن در روایات منظور: مایؤول الیه الکلام= هر آنچه کلام به سوی آن برمیگردد.
شامل: آنچه کلام ناظر به آن است. اعم از مصداق عینی یا مفهوم ذهنی (اختصاص آن به یک معنا و تعمیم آن به موارد مشابه نیازمند دلیل است).
•«ثلث یا ربع قرآن درباره اهل بیت است»
پیشینه موضوع
«عیسی بن روضه» تابعی، وابسته به بنی هاشم، حاجب یا صاحب خلیفه منصور عباسی (د.158)، نخستین مؤلف کلام
الف) منابع کلامی:
خلیل بن احمد فراهیدی: د. 170ق
یونس بن عبدالرحمن: د.208ق
محمد بن ابوعمیر: د. 217
خاندان نوبختیان
محمد بن یقطین از اصحاب امام جواد علیه السلام
«عیسی بن روضه» تابعی، وابسته به بنی هاشم، حاجب یا صاحب خلیفه منصور عباسی (د.158)، نخستین مؤلف کلام
الف) منابع کلامی:
خلیل بن احمد فراهیدی: د. 170ق
یونس بن عبدالرحمن: د.208ق
محمد بن ابوعمیر: د. 217
خاندان نوبختیان
محمد بن یقطین از اصحاب امام جواد علیه السلام
الف) ادامه منابع کلامی:
عصر صفوی: دوران رونق پژوهشها و تألیفات
ب) منابع روایی
کیفیت: گردآوری تمام شواهد از قرآن که به نحوی به معرفی فضائل اهل بیت و حقوق ایشان اشاره دارد.
ج) کتابهای جامع
مناقب آل ابی طالب: محمد بن علی بن شهر آشوب (د. 588ق)
کشف الغمة فی معرفة الائمة: علی بن عیسی إربلی (د. 692ق)
احقاق الحق و إزهاق الباطل: قاضی سید نور الله شوشتری (د. 1019ق)
اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات: محمد حسن حر عاملی (د.1104)
مدینة معاجر الائمة: سید هاشم بحرانی (د.1107)
عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار: سید حامد حسین الکهنوی (د.1306)
الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب: شیخ عبدالحسین احمد الامینی (د.1390ق)
د) کتابهای انتقادی
2. آثار مدون
شامل متن کامل 126 جلد از منابع مهم در زمینه امامت و ولایت
موضوع :